صکوک وکالت، ابزار مالی نوین در تأمین مالی مسکن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول؛ دانشجوی دکتری مدیریت مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت مالی؛ دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

چکیده

بخش مسکن به‌عنوان موتور محرک اقتصاد به‌شمار می‌رود و بیش از 120 صنعت به‌طور مستقیم و غیرمستقیم با آن در ارتباط است. بنابراین، عدم سیاست‌گذاری صحیح در تأمین مالی بخش مسکن و درنظرنگرفتن توازن و تناسب در شیوه تأمین مالی در این بخش می‌تواند باعث بروز بحران مالی و به‌دنبال آن بحران اقتصادی و اجتماعی شود. به‌همین‌دلیل، تأمین مالی بخش مسکن، همواره و مخصوصاً در شرایط موجود اقتصادی و تنگناهای اعتباری داخلی و بین‌المللی، یکی از دغدغه‌های اصلی نهادهای سیاست‌گذار و اجرایی کشور و شرکت‌های مسکن‌ساز بوده است. در کشور ما به‌دلیل توسعه‌نیافتگی بازار سرمایه و و ازطرفی تعامل نه‌چندان مناسب بخش‌های مختلف اقتصادی با یکدیگر، بازارهای مالی مسکن هنوز بسیار ضعیف و سنتی بوده و غالباً توسط بانک‌های دولتی و آن‌هم اختصاصاً توسط بانک مسکن، تأمین مالی و تجهیز می‌شود. این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و براساس روش تحلیلی - توصیفی، به‌دنبال تبیین این است که ازنظر فقهی، اقتصادی، مالی و ریسک، امکان طراحی و انتشار اوراق وکالت به‌عنوان یک ابزار نوین مالی اسلامی در بازار سرمایه ایران وجو دارد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد اوراق وکالت طبق مهم‌ترین معیارهای اقتصاد خرد شامل تطابق با اهداف و انگیزه‌های مشتریان‌، تناسب با روحیات و سلایق سرمایه‌گذران، میزان نقدشوندگی اوراق‌ و درجه کارایی؛ همچنین ازجهت مهم‌ترین معیارهای اقتصاد کلان شامل اثرگذاری بر رشد و توسعه اقتصادی، عدالت توزیعی‌ و قابلیت برای اجرای سیاست‌های پولی و مالی، می‌تواند به‌عنوان ابزار مالی مناسب در بازار سرمایه کشور، جهت تأمین مالی بخش مسکن به‌کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sukook Vekala, a New Financial Instrument in Housing Financing

نویسندگان [English]

  • Hussein Shirmardi abbas abad 1
  • Mohammad Fatanat Fard 2
1 Corresponding author: PhD candidate of financial management, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran
2 Assistant professor at Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The housing sector is the driving force of economy, where more than 120 industries are directly and indirectly involved. Hence, lack of proper policymaking in the financing of the housing sector, and lack of balance in supporting this sector can lead to a financial crisis, and consequently, to an economic and social crisis. For this reason, financing of the housing sector has always been a main concern of the country's political and administrative institutions and housing companies, especially in the current economic conditions and internal and international credit crunch. Due to the underdevelopment of the capital market in Iran, and the inconvenient interaction between different economic institutions, financial support of housing markets are still traditional and very feeble, generally financed and equipped by state-owned banks, especially by Bank Maskan. Using library analytical-descriptive methods, this study is intended to explain that, in terms of jurisprudence, economics, finance and risks, it is possible to design and publish Vekalat bonds as a new Islamic financial instrument in the Iranian capital market. The results demonstrated that, according to the most important criteria of microeconomics, Vekalat bonds include acquiescence with customer objectives and motives, relevance to the attitudes and tastes of investors, liquidity and efficiency. Furthermore, in terms of the most important macroeconomic criteria, including impact on economic growth and development, distributive justice and the ability to make monetary and financial policies, it can be used as an appropriate financial instrument in the country's capital market to finance the housing sector.

کلیدواژه‌ها [English]

  • housing financing
  • Islamic financial instruments
  • Sukook (Islamic bonds)
  • Sukook Vekalat
بنی‌هاشمی ‌خمینی، سیدمحمدحسن (1378)، توضیح المسائل مراجع عظام، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به مدرسین حوزة علمیة قم.
راعی‌، رضا و سعیدی‌، علی (1387)، مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، تهران: سمت.
زهتابیان، مصطفی (1388)‌، طراحی صکوک مضاربه برای شر کت‌های بازرگانی‌، تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)‌.
سازمان بورس و اوراق بهادار، دستورالعمل فعالیت نهادهای واسط، مصوب 11/5/1389 شورای عالی بورس و اوراق بهادار
سروش، ابوذر و کاوند، مجتبی (1390)، راهکارهای پوشش ریسک اوراق رهنی، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، ش 16: 145 ـ 117.
شیرمردی، حسین (1390)، شناسایی،معرفی، طبقه‌بندی و مدیریت ریسک‌های صکوک مضاربه باتأکیدبر فقه امامیه، تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع).
عربی، سیدهادی و معارفی، محسن (1389)، بررسی مسائل گذار به ابزار غیرمستقیم پولی در کشورهای اسلامی (بررسی فقهی ـ اقتصادی)، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، ش 13: 101 ـ 73.
فدایی واحد، میثم و صفایی، محمد (1390)، صکوک وکالت، ابزاری برای تأمین مالی با رویکرد کاهش ریسک، چهارمین کنفرانس بین‌المللی توسعه نظام تأمین مالی در ایران، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف.
موسویان، سیدعباس و حدادی، جواد (1392)، تأمین مالی پروژه‌محور به‌وسیله صکوک استصناع در بخش مسکن، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال سیزدهم، ش 50: 100 ـ 79.
موسویان، سیدعباس و همکاران (1391)، اوراق بهادار (صکوک) وکالت؛ ابزاری مناسب برای تأمین مالی صنعت پتروشیمی، اقتصاد اسلامی، ش 47: 103 ـ 130.
موسوی‌خمینی، سیدروح‎الله (1363)، تحریرالوسیله، قم: نشر اسلامی.
موسویان، سیدعباس و شیرمردی، حسین (1390)، شناسایی، طبقه‌بندی و اولویت‌بندی ریسک‌های اوراق بهادار مضاربه باتأکیدبر فقه امامیه با رویکرد مدل‌سازی تصمیم‌گیری چندمعیاره، دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، ش 5.
موسویان، سیدعباس (1389)، اوراق سلف؛ ابزاری مناسب برای تأمین مالی پروژه‌های بالادستی بخش مسکن، فصلنامه اقتصاد اسلامی، ش 39: 116 ـ 89.
موسویان، سیدعباس (1391)، بازار سرمایه اسلامی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
میثمی، حسین و ندری، کامران (1394)، عملیات بازار باز با اوراق بهادار دولت و بانک مرکزی، فصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، ش 9، 154 ـ 119.
نجفی، محمدحسن (1367)، جواهرالکلام، بیروت: دارالکتب الإسلامیه.