شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت نظام کنترل داخلی در دستگاه‎های اجرایی (بخش دولتی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد مالی، پژوهشگر گروه مدیریت مالی اسلامی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه امام حسین(ع)، تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت مالی اسلامی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران.

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران.

چکیده

نظام‌های کنترل داخلی برای مدیران ارشد و ذینفعان سازمان اطلاعاتی را از درون سازمان فراهم میآورند و با کمک مدیریت سازمان، وظایفی را درجهت مدیریت ریسک، نظارت بر فرایندهای سازمان و انطباق آن با قوانین و مقررات بهانجام میرسانند. این تحقیق که با استفاده از فن دلفی بهانجام رسیده است، به‌دنبال شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر موفقیت نظام کنترل داخلی در دستگاههای اجرایی (بخش دولتی) بوده است. دراین‌راستا، طی مطالعات کتابخانهای برخی از مؤلفهها و شاخصههایی که موجب موفقیت نظام‌های کنترل داخلی در سازمانهای دولتی میشود، استخراج شد و پس از آن با بهره‌گیری از راهبرد نمونه‌گیری هدف‌مند، نمونه‌ای از خبرگان حوزه مالی انتخاب و با انجام مصاحبه، مؤلفهها و شاخصههای بهدست‌آمده از مطالعات کتابخانهای تقویت شد و این شاخصهها و مؤلفهها درقالب یک مدل سهوجهی «عوامل فردی، سازمانی و محیطی) دستهبندی گردید. سپس با تنظیم پرسشنامه و با کمک خبرگان به اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر موفقیت نظام کنترل داخلی در دستگاههای اجرایی (بخش دولتی) پرداخته شد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که سه دسته عوامل فردی، سازمانی و محیطی بر موفقیت سامانه‌های کنترل داخلی در دستگاههای اجرایی (بخش دولتی) تأثیرگذارند که به‌ترتیب ابعاد سازمانی، فردی و محیطی بیشترین اثرگذاری را در موفقیت نظام‌های کنترل داخلی دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the Effective Factors on the Success of the Internal Control System in the Administrative Institutions (Public Sector)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Amin Alinaghi Langari 1
  • Husein Abdollahizadeh 2
  • Reza Habibi 3
1 Researcher at the Department of the Islamic Financial Management, Faculty of Management, Imam Hussein University, Tehran, Iran
2 Assistant professor at the Department of Islamic Financial Management, Faculty of Management, Imam Hussein University, Tehran, Iran
3 Master degree at the Faculty of strategic Management and Planning, Imam Hussein Comprehensive University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Internal control systems, in collaboration with the organizations’ managers, provide information from within the organization for the senior managers and stakeholders, and help perform tasks relating to risk management, monitoring the organization's processes, and compliance with laws and regulations. Employing Delphi method, this research aims at identifying and ranking the factors which influence the success of the internal control system in the administrative institutes. In this regard, some of the components and indicators which lead to the success of internal control systems in government institutions were extracted by library studies. Using purposeful sampling strategy, the researchers selected some financial experts and conducted interviews with them to validate the components and indicators extracted during library studies. These components and indicators were classified into three categories including individual factors, organizational factors and environmental factors, and were placed in a three-dimension model. Afterwards, the factors influencing the success of the internal control in the public sector were prioritized by the information received from the questionnaires, and the comments of the experts. The results indicated that three categories of individual, organizational and environmental factors influence the success of internal control systems in the public sector. They included organizational, individual and environmental dimensions, which mostly influenced the process the success of internal control systems respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • internal control
  • individual factors
  • organizational factors
  • environmental factors
  • Delphi method
آذر، عادل و مؤمنی، منصور (1387)، آمار و کاربرد آن در مدیریت، تهران: انتشارات سمت.
ابراهیمی، کردلر و اعرابی، محمد جواد (1391)، تمرکز مالکیت و کیفیت سود در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله پژوهش‌های حسابداری مالی، ش 4.
ارجمندنژاد، ع. (1385) ، چارچوبی برای نظام‌های کنترل داخلی در واحدهای بانکی، انتشارات کمیته نظارت بر بانکداری (بال) بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
استراوس، آنسلم و کوربین، جولیت (1395)، اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و روش‌ها، ترجمه بیوک میرزایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
امامی، محمد و نادری، مسعود (1386)، تأملاتی پیرامون نظارت مالی بر دستگاه‌های دولتی ایران، دوفصلنامه حقوق اساسی. ش؟؟، ص؟؟.
انصاری، عبدالمهدی و شفیعی، حسین (1388)، بررسی تأثیر متغیرهای حسابرسی داخلی بر برنامه‌های حسابرسی، فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، ش 58.
باباجانی، جعفر (1381)، مسئولیت پاسخگویی و کنترل‌های داخلی در بخش عمومی، ماهنامه حسابدار: 17(147).
باباجانی، جعفر (1382)، تحلیل نظری پیرامون سیستم نظارت مالی کشور ازمنظر پاسخگویی، فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی، ش 31.
باباجانی، جعفر و بابایی مسعود (1390)، تأثیر استقرار واحد حسابرسی داخلی و تشکیل کمیته حسابرسی در ارتقای مسئولیت پاسخگویی مالی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، دانش حسابداری.
باباجانی، جعفر و ستایش، محمدحسین (1386)، تعیین شاخص‎های ارزیابی عملکرد و بررسی قابلیت‎های سیستم حسابداری دانشگاه‎ها و مؤسسات آموزش عالی به‎منظور تحقق پاسخگویی مالی و عملیاتی، فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی، ش 49.
باباجانی، جعفر و مددی، آرزو (1388)، امکان‎سنجی تحول در نظام حسابداری و گزارشگری مالی دانشگاه‎های دولتی ایران، فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی، ش 56.
بهرامیان، علی‎اصغر و تقی نتاج، غلام‎حسین (1390)، ارزیابی اثربخشی کنترل‎های داخلی در یک شرکت سرمایه‎گذاری، فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، ش 11.
پناهیان، حسین؛ حامدی، محبوب و اقبالی عموقین، علی‌رضا (1390)، بررسی تأثیر حسابرسی داخلی بر تقویت کنترل‎های داخلی، مجله حسابرس، ش 56.
تقی نتاج، غلام‌حسین (1383)، بررسی تأثیر گزارش کنترل های داخلی بر استفاده کنندگان از صورتهای مالی، رساله دکتری حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تحصیلات تکمیلی دانشکده حسابداری و مدیریت.
حاجی‌ها، زهره و محمدحسین‌نژاد، سهیلا (1394)، عوامل تأثیرگذار بر نقاط ضعف با اهمیت کنترل داخلی، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی.
حاجی‌ها، زهره و نبیونی، شایسته (1393)، بررسی تأثیر خصوصیات سیستم اطلاعات حسابداری بر عملکرد این سیستم در شرایط تحلیل‌پذیری وظیفه، فصلنامه علمی ـ پژوهشی حسابداری مدیریت ، سال هفتم، ش 21: 47 ـ 58.
حضوری، محمدجواد؛ کرد، عزیز و گلدوست، مجید (1394)، بررسی عوامل مؤثر بر بروز نارسایی در سیستم کنترل‎های مالی دستگاه‎های اجرایی، فصلنامه دانش حسابرسی، ش 59.
دارابی، مجید (1384)، تحلیل تأثیر تقویت کنترل‌های داخلی بر گزارشات حسابرسی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد تهران مرکز.
رضایی، غلام‌رضا؛ کاظم‎نژاد، مصطفی؛ زراعت‎گری، رامین و بلوری، امین (1394)، ارزیابی نظام کنترل‎های داخلی مؤسسات غیرانتفاعی براساس چارچوب کوزو: مطالعه موردی بیمارستان‎های دولتی شیراز، فصلنامه حسابداری سلامت، ش 14: 26 ـ 41.
زارعی، محسن و عبدی، سعید (1389)، کنترل‌های داخلی و مشکلات آن در بخش دولتی، فصلنامه دانش حسابرسی ش 39.
سجادی، سیدحسین و زارع‎زاده مهریزی، محمدصادق (1390)، گزارشگری حسابداری دولتی در برابر گزارشگری حسابداری مالی، فصلنامه دانش و پژوهش حسابداری، ش 27.
سجادی، سیدحسین؛ فرازمند، حسن و نیک‎کار، جواد (1392)، تأثیر ساختار مالکیت بر ریسک سرمایه‎گذاری در شرکت‎ها، فصلنامه پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی، ش 20: 56 ـ 29.
سرمد، زهره، بازرگانی، عباس و حجازی، الف (1388)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، انتشارات آگاه، چاپ هفدهم.
سلیمانی، غلامرضا ومقدسی، مینا (1393)، نقش کنترل‌های داخلی، حسابرس داخلی و کمیته حسابرسی در بهبود نظام راهبری (حاکمیت) شرکتی، پژوهش حسابداری.
عباس‌زاده، محمدرضا (1390)، ضرورت وجود کنترل‌های داخلی در بخش عمومی، نشریه حسابداری حسابرس.
علیخانی، راضیه؛ مران‎جوری، مهدی و خلیل‎پور، نوشین‎جزء (1395)، ارزیابی وضعیت سیستم کنترل داخلی در بیمارستان‎های آموزشی ـ درمانی شهر تهران پس از اجرای نظام نوین مالی، فصلنامه مدیریت بهداشت و درمان، ش 22.
کردستانی، غلام‎رضا؛ بختیاری، مسعود و رحیم‎پور، محمد (1389)، بررسی مزایای به‌کارگیری حسابداری تعهدی در بخش عمومی، دانش حسابرسی، ش 40.
کرمی، مرتضی (1388)، بررسی تحلیلی میزان اتکای حسابرسان دیوان محاسبات کشور بر کنترل‌های داخلی شرکت‌های دولتی، کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
گل‎علیزاده فروتفته، زهرا؛ باقرپور ولاشانی، محمدعلی و نوغانی، محسن (1395)، تأثیر اجرای دستورالعمل کنترل‎های داخلی بر سطح اعتماد استفاده‎کنندگان از صورت‎های مالی، فصلن