الگوی تأمین مالی مشارکتی طرح‌های فناورانه مرحله رشد در چهارچوب بانکداری بدون ربا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دکتری مدیریت مالی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران

3 استاد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

تأمین مالی طرح‌های فناورانه در مرحله رشد را می‌توان جهت تسریع رشد، جذب سرمایه یا عرضه نقدینگی شرکت‌های دانش‌بنیان مورد استفاده قرار داد. شناسایی عوامل مؤثر سرمایه‌گذاری در طرح‌های فناورانه و الگوی تأمین مالی مشارکتی در چهارچوب بانکداری بدون ربا نقش کلیدی در دستیابی به بانکداری اسلامی ایفا می‌کند. این تحقیق از نوع توسعه‌ای-کابردی و نحوه گردآوری داده‌ها از نوع پیمایشی است که برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق‌ساخته در میان خبرگان سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر و مدیران نظام بانکی  استفاده شد.
عوامل مؤثر برسرمایه‌گذاری دردو بخش درون‌سازمانی شامل تیم کارآفرین، ویژگی محصول و شرکت فناورانه و برون‌سازمانی شامل زیست‌بوم کسب‌وکار فناورانه و کلان شناسایی شد و روش حداقل مربعات جزئی به کمک نرم‌افزار اسمارت پی ال اس نشان داد که مراحل سرمایه‌گذاری طرح‌های فناورانه بر سرمایه‌گذاری تأثیر متوسط و رو به بالایی دارند. سپس الگوی تأمین مالی پیشنهادی براساس عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری درراستای ایجاد سازوکار توزیع ریسک، جذب مشارکت مردمی، حمایت از اقتصاد دانش‌بنیان با به‌کارگیری عقود مشارکتی براساس مدل عملیاتی و ایفای نقش واسطه‌گری  بانک در نظام بانکداری بدون ربا ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Participatory Financing Model of Technological Projects in the Progress Stage Based on the Interest-Free Banking System Framework

نویسندگان [English]

  • mahmoud khatib 1
  • MOHAMMAD JAVAD MOHAGHEGH NIA 2
  • mehdi sadeghi shahdani 3
1 Corresponding Author: PhD in Financial Management, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
3 Professor, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Financing technological projects in the progress phase can be used to accelerate growth, attract capital or provide cash liquidity for the knowledge-based companies. Identifying the effective factors of investment in technological projects and the pattern of participatory financing in the framework of interest-free banking plays a key role in achieving the Islamic banking. This research is a developmental-applicable type and the method of data collection is of the survey type including questionnaires filled by risky capital experts and bank system managers. Factors influencing investment in two internal sectors including the entrepreneurial team, product characteristics and Technology Company and external company including technological business ecosystem and macro factors were identified. The partial least squares method with the help of Smart PLS software showed that the investment stages of technological projects investments have a medium and upward impact on the investment. In line with creating a risk distribution mechanism, attracting public participation, supporting the knowledge-based economy by using partnership contracts based on the operational model and playing the role of bank intermediary in the interest-free banking system, the proposed financing model based on the factors affecting the investment was presented afterwards.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Risky Investment
  • Participatory Financing
  • Technological Projects
  • Interest-Free Banking
اسلامی بیگدلی، غلامرضا و کاظمیان، مهدی (1384)، «طراحی الگوی صندوق سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر باتوجه‌به فقه امامیه"، فصلنامه تحقیقات مالی، تهران ، شماره 20، پاییز و زمستان.
اسمعیلی گیوی، حمیدرضا (1389)، تأمین مالی اسلامی، تهران:  دانشگاه امام صادق (ع).
بابا قادری، آزاده و فیروزی، اعظم (1386)، صکوک، رایج‌ترین ابزار مالی اسلامی، مجموعه مقالات کنفرانس بین‌المللی تأمین مالی اسلامی، تهران: دانشگاه شریف.
بهرامی، مهناز (1381)، بررسی رتبه‌بندی CAMEL در بانـک‌هـای اسـلامی، مجموعـه مقـالات سیزدهمین همایش بانکداری اسلامی، تهران، مؤسسه عالی بانکداری.
پالیزدار، کاظم، مدنی، شیما و عسگری‌نیا، محسن (1397)، بررسی عوامل رفتاری و محیطی مؤثر بر جذب  سرمایه‌گذار خطرپذیر جهت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان (مطالعه مورری: صنعت بیوتکنولوژی ایران)، دوفصلنامة سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، سال ششم، شمارة اول، بهار و تابستان (پیاپی 17): 124-92.
تقی‌زاده، رضا؛ هاجری، مهدی و بستاوند، هاجر (1397)، شناسایی ابعاد و علل کاهش رضایت شرکت‌های دانش‌بنیان در همکاری با صندوق‌های مالی از نگاه مجریان و سیاست‌گذاران، مدیریت نوآوری، سال هفتم، شماره 2: 93-69.
خیاطان، محمدصادق، الیاسی، مهدی و طباطباییان، سیدحبیب‌اله (1395)، الگوی پایداری شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران، نشریه علمی-پژوهشی سیاست علم و فناوری، شماره2: 62-49.
رودساز، حبیب؛ طباطبائیان، حبیب‌اله و خرمی، محدثه (1390)، شناسایی و دسته‌بندی سیاست‌ها و راهکارها در صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر: مطالعه موردی فناوری نانو، ماهنامه فناوری نانو، سال دهم، شماره1.
ستایش، هدیه (1394)، الگوی تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط؛ بانکداری ویژه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط: تجربیات جهانی و راهکارهای توسعه در ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس، معاونت پژوهش‌های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی (گروه بازارهای مالی)، شماره مسلسل 14354 .
سروش، ابوذر و موسویان، سیدعباس (1395)، طراحی مدل‌های مالی اوراق سفارش ساخت در بازار سرمایة ایران، تحقیقات مالی، دانشکدة مدیریت دانشگاه تهران، دوره 18 شماره4.
شهریاری، مجید (1395)، صکوک مشارکت ترکیبی؛ ابزار اسلامی تأمین مالی طرح‌های دانش‌بنیان، دوفصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات مالی اسلامی، سال پنجم، شماره دوم: 154-133.
صمدآقایی، جلیل (1387)، کارآفرینی پیشرفته (کارآفرینی در کارآفرینی)، مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، تهران، چاپ دوم.
عقیلی کرمانی، پرویز (1381)، مدیریت ریسک در بانکـداری سـنتی در مقایـسه بـا بانکـداری بدون ربا، مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بانکداری اسـلامی، تهـران، مؤسـسه عـالی بانکداری.
قاضی‌نوری نائینی، س.؛ سرکیسیان س. و علیزاده، آ. (1388)، دولت و کارآفرینی تکنولوژیک: مقدمه‌ای بر سیاست‌های حمایت از شرکت‌های تازه‌تأسیس تکنولوژی‌محور. تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
قاضی‌نوری، سیدسروش؛ بامداد صوفی، جهانیار و ردائی، نیلوفر (1396)، چارچوب انتخاب ابزارهای تأمین مالی براساس خوشه‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان، سیاست علم و فناوری، سال نهم، شماره2 : 30-13.
کاشیان، عبدالحمید و بیات، بهرام (1398)، تعیین اولویت‌های حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران مبتنی‌بر آسیب‌شناسی وضع موجود، فصلنامه راهبرد توسعه، سال پانزدهم، شماره2 (پیاپی 58): 107-80.
گلعلی‌زاده، م.؛ طباطبائیان، س. ح. ا و زعفرانیان، ر .(1387)، ارائه راهکار سیستمی ایجاد نهادهایی جهت تأمین مالی بنگاه‌های نوپا دانش‌بنیان در ایران، پارک فناوری پردیس، جلد 17: 52-46.
متوسلی، محمود؛ سعیدشجاعی، قنبر؛ الیاسی، محمد و چیت‌سازان، هستی (1396)، واکاوی چالش‌های نهادی تبادلات سرمایه‌گذاران خطرپذیر با شرکت‌های فناوری محور، نشریه علمی-پژوهشی سیاست علم و فناوری، شماره4.
مجتهد، احمد و حسن‌زاده، علی (1380)، پول و بانکداری، تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی.
منصوری، سمیه؛ وظیفه، زهرا و یوسفی طبس، حلیمه (1390)، اولویت‌بندی پیشران‌های عوامل اثرگذار درراستای توسعة شرکت‌های دانش‌بنیان در استان کرمان، توسعه کارآفرینی، دورة 10، شمارة 2، تابستان: 338-319.
موسویان، سیدعباس (1384)، ارزیابی قراردادها و شیوه های اعطای تسهیلات در بانکداری بدون ربا، اقتصاد اسلامی، سال پنجم، پاییز.
موسویان، عباس (1386) ، صکوک مرابحه ابزار مالی کوتاه‌مدت، درمجموعه مقالات کنفرانس بین‌المللی تأمین مالی اسلامی، تهران: دانشگاه شریف.
موسیان، سیدعباس و بهاری قراملکی، حسن (1392)، مبانی فقهی بازارهای پول و سرمایه و کاربردهای آن، معرفت اقتصاد اسلامی، سال پنجم، شماره اول، پیاپی ۹، پاییز و زمستان: ۷۸ ـ ۵۷ .
میرزاخانی، حسن و نوری، عباس(1392)، شناسایی مهم‌ترین عوامل افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در بخش صنعت ایران و ارائه راهکارهایی به‌منظور کاهش آثار منفی آنها، مجله اقتصادی، شماره‌های 10و9: 48-23.
هروانی، حسین؛ زهتابیان مصطفی و هروانی، مهدی (1389)، نقدی بر بانکداری اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
هومن، حیدرعلی (۱۳۸۸)، مدل‌یابی معادله ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل، تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم.
 
Ayyagari, M., Demirguc-Kunt, A. and Maksimovic, V. (2012), “Financing of firms in developing countries, lessons from research”, Policy Research Working Paper 6036, The World Bank Development Research Group, Finance and Private Sector Development Team. April.
Becker, R. and Hellmann, T. (2005), “The genesis of venture capital: lessons from the German experience”, in Keuschnigg, C., and Kanniainen, V. (Eds), Venture Capital, Entrepreneurship, and Public Policy, MIT Press, Cambridge, pp. 33-67
Berger, A. N., & Udell, G. F. (2006). A more complete conceptual framework for SME finance. Journal of Banking & Finance, 30(11), 2945-2966.
Bindiya, S. & Priyan, P. K., 2013. A Study on Pre-Investment Actions of Indian Venture Capitalists. Pacific Business Review International, 512, pp. 1-9.
Bozkaya, A., Van Pottelsberghe Dela Potterie, B.(2008). Who fund technology-based small firms? Evidence from Belgium. Economics of Innovation and New Technology, 17(1&2), 97-122.
Bronzini, R., Caramellino, G., and Magri, S. (2017). Venture capitalists at work: What are the effects on the firms they finance?. Bank of Italy: Temi di Discussione (Working Paper), No. 1131.
Bruton, G.D. and Ahlstrom, D. (2003), “An institutional view of China’s venture capital industry, explaining the differences between China and the West”, Journal of Business Venturing, Vol. 18 No. 2, pp. 233-259.
Carpenter, R.E. and Petersen, B.C. (2002), “Capital market imperfections, high-tech investment, and newequity financing”, The Economic Journal, Vol. 112 No. 477, pp. 54-72.
Chin, W. W., (1998). “Issues and Opinion on Structural Equation Modeling”, MIS Quarterly, Vol.22, No.1, pp. vii-xvi
Cumming, D.J. and Johan, S.A. (2006), “Is the law or the lawyers? Investments covenants around the world”, European Financial Management, Vol. 12 No. 4, pp. 535-574.
Cumming, D.J. and Johan, S.A. (2013), Venture Capital and Private Equity Contracting: An International Perspective, 2nd ed., Elsevier Science Academic Press, New York, NY.
Cole, R,Cumming., D& Li, D(2016), Do banks or VCs spur small firm growth? Journal of International Financial, Markets,Institution and Money, Volume(41), pp.60-72
Fan, J.P., Titman, S. and Twite, G. (2012), “An international comparison of capital structure and debt maturity choices”, Journal of Financial and Quantitative Analysis, Vol. 47 No. 01, pp. 23-56.
Fornell, C. and Larcker, D. (1981); “Evaluating Structural Equation Modeling with Unobserved Variables and Measurement Error”; Journal of Marking Research, Vol.18, No.1, pp.39-50.
Gervasoni, A., Bollazzi, F., and Bosio, A. O. (2018), The Role of Venture Capital in Supporting the Development Process of Innovative Start-Ups: Evidence from the Italian Market. Management, 6(6), 484-501
Grilli, L., and Murtinu, S. (2014). Government, venture capital and the growth of european hightech entrepreneurial firms. Research Policy, 43, 1523-1543.
Groh, A., Von Liechtenstein, H. and Lieser, K. (2010), “The European venture capital and private equity country attractiveness indices”, Journal of Corporate Finance, Vol. 16 No. 2, pp. 205-224.
Haenlein, M. & Kaplan, A.M. (2004). A Beginner’s Guide to Partial Least Squares Analysis. Understanding Statistics, Vol. 3, No. 4, pp. 283-297.
Hain, D., Johan, S., & Wang, D. (2016), Determinants of Cross-Border Venture Capital Investments in Emerging and Developed Economies: The Effects of Relational and Institutional Trust. Journal of Business Ethics, 138, 743-764
Hair Jr. J. F., Black, W. C., Babin, B. J. Anderson, R. E. and Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis. 6th Ed. New Jersey: Prentice Hall.
Hall, B.H. and Lerner, J. (2010), “The financing of R&D and innovation”, in Hall, B.H., and Rosenberg, N. (Eds), Handbook of the Economics of Innovation, Elsevier, pp. 609-639.
Jeng, L. and Wells, P. (2000), “The determinants of venture capital funding: evidence across countries”, Journal of Corporate Finance, Vol. 6 No. 3, pp. 241-289.
Kline, R.B. (2011), Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 3rd ed, New York: The Guilford Press.
Klonowski, D. (2012), “Liquidity gaps in financing the SME sector in an emerging market: evidence fromPoland”, International Journal of Emerging Markets, Vol. 7 No. 3, pp. 335-355.
Metrick, A. and Yasuda, A. (2010), Venture Capital and the Finance of Innovation, John Wiley and Sons, Hoboken, NJ
OECD. (2015), New Approaches to SME and Entrepreneurship Financing: Broadening the Range of Instruments
Omar Farooq, Mohammad (2006), Partnership, Equity-financing and Islamic finance: Whither profit-Loss-Sharing, Iowa University.
Revest, V. and Sapio, A. (2012), “Financing technology-based small firms in Europe: what do we know?” Small Business Economics, Vol. 39 No. 1, pp. 179-205.
Scheela, W. and Jittrapanun, T. (2012), “Do institutions matter for business angel investing in emerging Asian markets?” Venture Capital, Vol. 14 No. 4, pp. 289-308.
Shepherd, D.A. and Zacharakis, A. (2001), “The venture capitalist–entrepreneur relationship: control, trust and confidence in cooperative behavior”, Venture Capital, Vol. 3 No. 2, pp. 129-149.
Shojaei,S. Motavaseli,M. Bitaab,A. Chitsazan,H. and Elyasi,Gh. (2018), "Institutional barriers to venture capital financing: an explorative study for the case of Iran", Journal of Entrepreneurship in Emerging Economies
Steffen, Bjarne (2018), The importance of project finance for renewableenergy projects, Energy Economics, 69: 280-294.
Tariqullah Khan and Bendjilali (2002), "Modeling an Exit Strategy for Islamic Verture Capital Finance", International Journal of Islamic Financial Servoces, vol. 4, No. 2
Ur Rehman, N. (2016), “Innovation performance of Chilean firms, a bivariate probit analysis”, Journal of Entrepreneurship in Emerging Economies, Vol. 8 No. 2, pp. 204-224.
Vanacker, T., Heughebaert, A. and Manigart, S. (2014), “Institutional frameworks, venture capital and the financing of European new technology-based firms”, Corporate Governance: An International Review, Vol. 22 No. 3, pp. 199-215.