آسیب‌شناسی فرایند بودجه‌ریزی برنامه‌محور؛ موردمطالعه: یک دانشگاه سازمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 (نویسنده مسئول) استادیار گروه مدیریت مالی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه و بودجه دفاعی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

سازمان‌ها و نهادهای عمومی و خصوصی برای مدیریت بهتر فعالیت‌ها نیازمند آسیب‌شناسی فرایند بودجه‌ریزی هستند. پژوهش حاضر به‌دنبال شناسایی آسیب­ها و ایرادات موجود در فرایند بودجه‌ریزی برنامه‌محور در یک دانشگاه سازمانی است. این پژوهش برحسب هدف کاربردی و براساس شیوه گردآوری داده‌ها تحلیلی و توصیفی از نوع پیمایشی و از نوع دلفی است و همچنین ازلحاظ زمان گردآوری داده­ها، مقطعی می‌باشد مدل چهارمرحله‌ای دمینگ به‌عنوان مبنای آسیب‌شناسی درنظر گرفته شد و از فن دلفی برای احصای آسیب­ها استفاده شد. جامعه آماری پژوهش متشکل از سه گروه بوده است: 1. خبرگان و صاحب‌نظران حوزه برنامه ‌و بودجه در دانشگاه، 2. مدیران ستاد دانشگاه (معاونت­های مأموریتی و پشتیبان) که به‌طور مستقیم در فرایند برنامه ‌و بودجه دانشگاه نقش­آفرین هستند، 3. اعضای هیئت‌علمی، پژوهشگران و مدیران دانشکده و پژوهشکده­ها، مراکز مستقل علم و فناوری دانشگاه بوده‌اند. آسیب­های احصاشده توسط نرم­افزارهای SPSS و PLS تحلیل شد. جهت تحلیل داده­ها از روایی (سازهAVE و فورنل لارکر) برای بررسی روایی مؤلفه­ها و از بار عاملی جهت بررسی پایایی شاخص­ها و نیز از پایایی (معرف ـ ترکیبی) جهت بررسی پایایی مؤلفه­ها استفاده شد، برای بررسی نرمال‌بودن متغیرهای تحقیق نیز از آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف استفاده شد که نتایج بررسی­ها نشان داد که همه شاخص­ها از ضریب معنی‌داری بالاتر از 96/1 و بار عاملی بیشتر از 3/0 می­باشد. همچنین همه مؤلفه­ها دارای پایایی معرف و ترکیبی بیشتر از 7/0 و میانگین استخراج‌شده بیشتر از 3/0 هستند. در نتیجه تحقیق 67 آسیب ناظر بر فرایند بودجه‌ریزی در سه سطح: ریاست دانشگاه، معاونت­های تخصصی و دانشکده‌ها و مراکز احصا شد و در گام نهایی آسیب­های احصاشده توسط آزمون فریدمن اولویت‌بندی شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Pathology of the Program-Based Budgeting Process Case Study: an Organizational University

نویسندگان [English]

  • hamid mortezaniya 1
  • ali asghar sakhaei 2
1 Vice Chancellor for Science and Education
2 Program and Budget Manager
چکیده [English]

Abstract
Public and private organizations and institutions are in need of a pathology of the budgeting process to manage their activities properly. The present study is intended to identify the disadvantages and drawbacks of the program-based budgeting process in an organizational university. This applied research follows an analytical-descriptive survey method, using Delphi method for data collection. It is a cross-sectional research in terms of data collection. Having reviewed the research literature and based on the opinions of the research team, the researchers employed Deming's four-stage model as the basis of pathology, and the Delphi technique for the assessment of the damage. The statistical population of the study consisted of three groups: (1) Experts and scholars in the field of programming and budget at the university; (2) university top managers (administrative and logistic deputies) who are directly involved in the process of programming and budget of the university, and (3) faculty members, researchers and managers of faculties and research institutes, and independent science and technology centers of the university.
    Damages were analyzed by SPSS and PLS software. In data analysis, construct AVE and Fornell Larcker was used to evaluate the validity of the components, and factor load was used to evaluate the reliability of the indicators and reagent-combination was used to evaluate the reliability of the components. Kolmogorov-Smirnov test was used to confirm the normality of the research variables. The results revealed that all indicators obtained a significance coefficient higher than 1.96, and a factor load greater than 0.3. Moreover, all components obtained a reagent reliability and combined reliability of more than 0.7, and the calculated average of more than 0.3. Consequently, 67 vulnerabilities related to the budgeting process were identified at three levels: the university administration, specialized departments, and faculties and independent centers. In the final step, the identified problems were prioritized by the Friedman test.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Budgeting process
  • pathology
  • Deming Cycle
  • program-based budgeting

مراجع

آذر، عادل و مؤمنی، منصور (1387)، آمار و کاربرد آن در مدیریت، ج 1، تهران: انتشارات سمت.
احمدی، فضل‌اله و اباذری، پروانه (1387)، تکنیک دلفی ابزاری در تحقیق، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 8(1): 175 ـ 185.
اسمعیلی، علی؛ نیگخواه؛ سلگی، محمد؛ مرتضی­نیا، حمید و اسلامجو، علی (1397)، فرایند برنامه‌وبودجه در نواحی (همتراز). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع).
ترابی، احمد (1396)، بررسی اثربخشی برنامه‌های سالانه در تحقق اهداف عملیاتی بسیج، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و برنامه­ریزی راهبردی، دانشگاه جامع امام حسین(ع).
جاسبی، عبدالله (1395)، اصول و مبانی مدیریت، تهران:  انتشارات حکیم‌باشی.
جلالوند، علی (1395)، آسیب‌شناسی حوزه مالی در نیروی هوافضای سپاه از دیدگاه مسئولین مالی، پایان­نامه­ کارشناسی ارشد، گروه مدیریت مالی، دانشکده مدیریت و برنامه­ریزی، دانشگاه جامع امام حسین(ع).
حافظ­نیا، محمدرضا (1385)، مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت.
حبیب‌پور گتابی، کرم و صفری شالی، رضا (1390)، راهنمای جامع کاربرد spss در تحقیقات پیمایشی، تهران: انتشارات غزال.
خاکی، غلامرضا (1387)، روش تحقیق در مدیریت، تهران: انتشارات بازتاب.
دانایی‌فرد، حسن؛ باقری کنی، مصباح‌الهدی و خانی، علی (1394)، فهم اولویت‌های راهبردی تحول نظام آموزش و پرورش ازدیدگاه امام خامنه­ای، مدیریت اسلامی. 23(1): 105 ـ 135.
 https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=255513
رابینز، استیفن (1995)، تئوریسازمان، ترجمه سیدمهدی الوانی و حسن دانائی‌فرد (1379)، تهران: صفار.
رضائیان، علی (1384)، مبانیسازمانومدیریت، تهران: انتشارات سمت.
رنجبر، عباس (1391)، مهندسی مدیریت پروژه، مدل هفت اس (7s‌های مدیریت)، بازیابی‌شده از
 https://e-pm.ir/
زارع، ساسان؛ مرتضی‌نیا، حمید؛ سلگی، محمد؛ اسلامجو، علی و کام‌فیروزی، محمدحسن (1398)، آسیب‌شناسی فرایند برنامه­ریزی در دانشکده و پژوهشکده مدیریت و برنامه­ریزی راهبردی، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع).
زاهدی، شمس‌السادات (1381)، تجزیه‌وتحلیل و طراحی سیستم‌ها و روش‌ها، تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور.
سابهاش چاندراداس(1396)، نظام­های کنترل مدیریت، ترجمه سیدعبدالله صالحی­نژاد،  حمید مرتضی­نیا، و یاسر قاسمی­نژاد، تهران: مؤسسه چاپ وانتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع).
ﺷﺮﯾﻔﯽ ﮐﻠﻮﯾﯽ، ﻣﻨﺼﻮر (1379)، ﻣﺪﻟﯽ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ و آﺳﯿﺐﺷﻨﺎﺳﯽ سازمان‌ها، ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ: 8 ـ 19.
شیخ­حسینی، محسن (1396)، آسیب‌شناسی نظام ارزیابی عملکرد برنامه ‌و بودجه در سازمان جنگ الکترونیک و دفاع سایبری سپاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی، دانشگاه جامع امام حسین(ع).
عباسی، ابراهیم (1395)، بودجه‌ریزی نوین در ایران،تهران: سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
عرفانی‌راد، بهرام (1386)، اصولبودجه‌بندیدرسازمان‌هاینظامی، تهران: مؤسسه چاپ وانتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع).
فرزیب، علی‌رضا (1381)، بودجه‌زیری دولتی در ایران (چ چهاردهم)، تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ایران.
فروزنده، محمد (1392)، طرح پژوهشی مدیریت فرایندها و رویکرد فرایندی، فصلنامه علمی ـ ترویجی مدیریت استاندارد و کیفیت، س سوم، ش 1.
کاظمی، مهدی و همراهی، مهرداد (1388)، پژوهش‌های مدیریت. 4(2): 113 ـ 130.
مرتضی‌نیا، حمید و فلاح شمس لیالستانی، میرفیض (1391)، شناخت و اولویت‌بندی ریسک‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های دارای فناوری پیشرفته، مورد مطالعه: فناوری نانو، اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 6 (2 (پیاپی 12): 99 ـ 120.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=187650
مصیبی، محسن (1391)، تصمیم‌گیری ­به­ روش دلفی، مجله مدیریت فناوری سازمان مدیریت صنعتی ایران خودرو: 38.
موحد­زاده، ایوب (1387)، تعریف مفاهیم اساسی و اصول بودجه، بازیابی‌شده در 09/04/98 از
 http://www.mgtsolution.com
میرزایی اهرنجانی، ؟؟؟؟ (1374)، سازمان­ها، سیستم­های­ عقلایی، طبیعی­ و باز. تهران: انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
نادری، عزت­الله و سیف نراقی، مریم (1385)، روش‌های تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات بدر. 
ولیخانی، ماشاءاله و صفری، احمدرضا (1391)، آسیب‌شناسی نظام بودجه‌ریزی عملیاتی و ارائه راهکارهای بهبود آن، مجله حسابداری و مدیریت مالی، 11(3): 135 ـ 147.
هچ، ماری. جو (1997)، تئوری سازمان، ترجمه حسن دانایی‌فرد، (1388)، تهران: انتشارات افکار.
Afuah, A. (2004). Business models: A strategic management approach. McGraw-Hill/Irwin.
Bernolak, I. (1997). Effective measurement and successful elements of company productivity: The basis of competitiveness and world prosperity. International Journal of Production Economics, 52(1-2), 203-213.
Bogomolova, A., Balk, I., & Ivachenko, N. (2018). Budget optimization modelling for sustainable development of the university research: the example of US. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 177, No. 1, p. 012004). IOP Publishing.
Borgia, C. R., & Coyner, R. S. (1995). The evolution and success of budgeting systems at institutions of higher education. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management.
Caballero, R., Galache, T., Gómez, T., Molina, J., & Torrico, A. (2004). Budgetary allocations and efficiency in the human resources policy of a university following multiple criteria. Economics of Education Review, 23(1), 67-74.
Caballero, R., Galache, T., Gómez, T., Molina, J., & Torrico, A. (2001). Efficient assignment of financial resources within a university system. Study of the university of Malaga. European Journal of Operational Research, 133(2), 298-309.
Cekic, O. (2010). Exploring the Relationship between Incentive-Based Budgeting and Organizational Governance in Higher Education Institutions: A Case Study of a Public University. Uşak University, The Journal of Social Science Institution, 3(1), 83-102.
Critcher, C., & Gladstone, B. (1998). Utilizing the Delphi technique in policy discussion: a case study of a privatized utility in Britain. Public administration, 76(3), 431-449. Cook, R. & Fleet, G. “Moleculer Model, Journal of Strategy & Business” ,2003.
Huang, E., Zhang, S., Lee, L. H., Chew, E. P., & Chen, C.-H. (2016). Improving Analytic Hierarchy Process Expert Allocation Using Optimal Computing Budget Allocation. IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics: Systems, 46(8), 1140-1147.         
Kaplan, R. S., & Norton, D. P. (1998). Putting the balanced scorecard to work. The economic impact of knowledge, 27(4), 315-324.
Maisaroh, S., PH, S., & Hadi, S. (2019). The Budget Planning Determinant Factors at State Primary Schools in Yogyakarta Province. International journal of instruction, 12(2), 353-368.
Management, 7, 43-6
Manzini, A. O. (1919). Organizational diagnosis: A practical approach to company problem solving and growth.
Meisinger Jr, R. J., & Dubeck, L. W. (1984). College & University Budgeting. An Introduction for Faculty and Academic Administrators. National Association of College and University Business Officers, One Dupont Circle, Suite 500, Washington, DC 20036-1178. privatized utility in Britain. Public Administration 1998; 76(3): 431-49, 2006.
Robertson, M., & Germov, J. (2015). Bringing the budget back into academic work allocation models: a management perspective. Journal of Higher Education Policy and Management, 37(5), 507-518.
Salluzzo, R. (1999). Using the budget as an effective management tool. New Directions for Higher Education, 107, 61-71. doi:10.1002/he.10706.
Salvatore, V., & Falletta, E. D. (2005). Organisational Diagnostic Models: A Review and Synthesis. Leadersphere. Inc. California. White Paper.
Schick, A. G. (1985). University budgeting: Administrative perspective, budget structure, and budget process. Academy of Management Review, 10(4), 794-802.
Schloss, P. J., & Cragg, K. M. (2013). The nature and role of budget processes. Organization and administration in higher education. New York, New York: Routledge, 101-124.
Wildavsky, A. B., & Caiden, N. (1988). The new politics of the budgetary process. Glenview, IL: Scott, Foresman.
Yamamoto, K. (2010). Performance-Oriented Budgeting in Public Universities. Journal of Finance and Management, 7, 43-60.
پژوهش‌های راهبردی بودجه و مالیه
دوره 1، شماره 4 - شماره پیاپی 4
فصلنامه زمستان
اسفند 1399
صفحه 45-67

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 فروردین 1400
  • تاریخ بازنگری: 24 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 فروردین 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار